Aparat CPAP czy AUTO CPAP?

Jaki Aparat CPAP wybrać? Automatyczny czy Stałociśnieniowy?

Wybór pomiędzy aparatem stałociśnieniowym, a automatycznym to zazwyczaj pierwszy dylemat pacjentów rozpoczynających przygodę z terapią CPAP. W tym artykule postaramy się wyjaśnić na czym polega różnica i jakie to ma znaczenie w praktyce.

Na początek proste wyjaśnienie terminów:

1. Aparat Stałociśnieniowy to aparat, w którym możemy ustawić tylko jedno konkretne ciśnienie, które będzie używane w terapii. To ciśnienie ustalane jest podczas „Miareczkowania”. Miareczkowanie to z kolei próba terapeutyczna, która najczęściej odbywa się na aparacie automatycznym i ma za zadanie sprawdzenie jakie ciśnienie u danego pacjenta będzie powodowało zniwelowanie bezdechów do zadowalającego poziomu. Załóżmy, że na miareczkowaniu wyszło nam ciśnienie na poziomie 15,4 cmH20, to takie właśnie ustawimy w modelu stałociśnieniowym. Ciśnienie to będzie niezmienne przez cały czas działania aparatu, aż do momentu kiedy ktoś je zmieni na inne. Oczywiście w aparatach wyposażonych w funkcję „Rampy” będzie możliwość ustawienia niższej wartości na początek terapii. Po tym jednak czasie aparat wchodzi od razu na zadane 15,4 i tak „dmucha” przez całą noc.

2. Aparat automatyczny – AutoCPAP to z kolei aparat, w którym ustawiamy zakres ciśnień po jakim może poruszać się algorytm automatycznego doboru ciśnienia. Pełny zakres to zazwyczaj 4 – 20 cmH20. Tak ustawiony aparat będzie poruszał się sam w tym przedziale, w zależności od potrzeb, przez cały czas monitorując zapadanie się dróg oddechowych w ciągu nocy.

Oczywiście, taki zakres też można, a nawet trzeba dostosować do danego pacjenta. To znaczy, ciśnienie minimalne musi być na tyle wysokie, żeby nie powodowało braku powietrza u pacjenta. Niektórzy pacjenci potrzebują wyższego ciśnienia już od początku terapii, np. na poziomie 5,6 czy 7 jednostek. Z kolei górne ciśnienie zaniżamy do takiego, które wystarcza aby niwelować bezdechy, dodając do niego jakiś margines, żeby aparat mógł się dostosować kiedy nastąpi jakaś zmiana u pacjenta i będą potrzebne wyższe ciśnienia. Taką zmianą najczęściej jest zwiększenie masy ciała pacjenta, albo z krótkofalowych przyczyn to na przykład większy wysiłek w ciągu dnia, alkohol, czy środki nasenne. Teoretycznie moglibyśmy zostawić najwyższy możliwy poziom ciśnienia, ale to z kolei stanowi problem w momencie pojawienia się nieszczelności. Wtedy aparat potrafi „rozkręcić się” do maksymalnych wartości co z kolei najczęściej wybudza pacjenta.

3. Aparat półautmoatyczny to również opcja, o której trzeba tutaj wspomnieć. Takie rozwiązanie występuje w produktach firmy philips. Najpierw w modelach Remstar Pro i Dreamstation Pro, a teraz ma być również w modelu Dreamstation 2 Advanced. To tak naprawdę w ciągu nocy jest aparat stałocisnieniowy. Za to potrafi po 30 godzinach terapii sam zmienić ustawienie zadanego ciśnienia o jeden stopień w górę lub w dół. Znowu mierzy przez 30 godzin skuteczność terapii i znowu może skorygować ciśnienie. Zakres w jaki może się poruszać to +/- 3 stopnie. To znaczy ustawiamy mu ciśnienie na poziomie 10, a one może zejść najniżej na 7 lub podnieść maksymalnie do 13, przy czym na raz zmienia tylko o 1 stopień. Takie rozwiązanie ma zastosowanie w sytuacji kiedy zmieni się coś długofalowo, czyli na przykład przy sporej zmianie masy pacjenta. Po za tym to po prostu aparat stałociśnieniowy.

No dobrze, znamy już różnicę teoretyczną pomiędzy typami aparatów, ale skąd mamy wiedzieć, który aparat jest lepszy dla nas?

Co do zasady odpowiedź jest prosta, aparaty automatyczne są lepsze, ale również sporo droższe, dlatego najczęstszym pytaniem jest „czy aparat automatyczny jest na tyle lepszy, że warto do niego dopłacać.” Tu już odpowiedź nie jest jednoznaczna, ale postaram się to trochę rozjaśnić. (Tu jeszcze tylko małe zastrzeżenie, jedynym przypadkiem kiedy aparat stałociśnieniowy powinien być stosowany zamiast aparatu automatycznego to przypadek występowania bezdechów centralnych.)

Większość pacjentów po miareczkowaniu na aparacie automatycznym, a następnie po wypróbowaniu aparatu stałociśnieniowego odczuwa istotną różnicę w komforcie podczas snu. Zdarzają się jednak pacjenci, którzy zasypiają wieczorem, rano się budzą i nie wiedzą jaki aparat mieli podłączony. Takim pacjentom różnica w komforcie jest po prostu nie potrzebna. Czy to już znaczy, że spokojnie mogą wybrać model tańszy? Nie do końca, poza komfortem liczy się oczywiście również skuteczność terapii. Tak jak już opisałem powyżej w aparacie stałociśnieniowym ustawiamy jedno ciśnienie, które „dmucha” całą noc niezmiennie. To oczywiście jest jakiś kompromis w terapii CPAP. Rzadko kiedy krzywa ciśnień zmienianych w ciągu nocy przez aparat automatyczny jest linią prostą. Wysokość ciśnienia zależy od tego jak bardzo zapadają się górne drogi oddechowe, a to z kolei jest związane z fazami snu i napięciem mięśni oddechowych w danej fazie. Ciśnienie zmienia się także kiedy dochodzi do rozszczelnienia układu, np. przy przesunięciu maski. Dlatego idealną sytuacją jest kiedy aparat podaje dokładnie takie ciśnienie jakie jest nam potrzebne w danym momencie. Przy aparacie podającym stałe ciśnienie jest to niemożliwe ponieważ aparat taki musi być ustawiony na górnej granicy ciśnień zdiagnozowanych na miareczkowaniu, żeby wszystkie zdarzenia mogły być niwelowane. To znaczy, że przez część nocy podawane ciśnienie jest po prostu za duże.

Rys 1 

Badania własne: Wykres ciśnień na aparacie stałociśnieniowym ustawionym na 8 cm/H20.

Rys 2

Dodatkowo aparat z jednym ciśnieniem nie jest odporny na zmiany u pacjenta. Po pewnym czasie od początku terapii organizm może się przystosować do terapii, co może wymagać korekty ustawień. Również wspomniana już wcześniej utrata lub wzrost masy pacjenta, infekcja, alkohol, środki nasenne mają wpływ na ustawienia ciśnień, które powinno się dostosować.
Zdarzają się pacjenci, u których krzywa ciśnień w ciągu nocy jest dość płaska, jak na obrazku poniżej. U takich pacjentów wdrożenie aparatu stałociśnieniowego jest o wiele łatwiejsze do zaakceptowania.

Rys. 3 

Badania własne: Wykres ciśnień na aparacie automatycznym ustawionym na 4-16 cm/H20. Aparat porusza się między 5 a 7 cm/H20.